వీచిక - 7

()...

భాషలో ఈ బ్రాకెట్ ల వాడకం ఎప్పుడొచ్చిందో భాషాశాస్త్రజ్ఞులే చెప్పాలి. ఒక అప్రధానమైన విషయాన్ని చెప్పడానికి వీటిని ఉపయోగించటం రివాజు. కుండలీకరణము - అని ఆ ప్రక్రియ పేరు. ఈ గుర్తుకు తెలుగులో ఒక అందమైన పేరును రాళ్ళపల్లి అనంతకృష్ణశర్మగారు ప్రతిపాదించారు. 

ఆ పేరు - "చిప్ప గుర్తులు". టెంకాయ చిప్పలను పక్కపక్కన పెట్టి ఊహించుకుంటే ఎంత అందంగా ఉందో కదా! భాషలోని ఈ సంజ్ఞార్థకాన్ని శ్రీహర్షుడనే సంస్కృతప్రౌఢకవి తెలివిగా ఉపయోగించుకుని ఒక శ్లోకం చెప్పాడు. 

శ్రీహర్షనైషధమ్ లో మొదటి అధ్యాయంలో నలుని కీర్తి, ప్రతాపాలను వర్ణిస్తున్నాడు.

తదోజసః తద్యశసః స్థితావిమౌ వృథేతి చిత్తే కురుతే యదా యదా |
తనోతి భానోః పరివేషకైతవాత్ తదా విధిః కుణ్డలానాం విధోరపి ||

తదోజసః = అతని ప్రతాపానికి, తద్యశసః = ఆతని కీర్తికిన్నీ, ఇమౌ = ఈ సూర్యచంద్రులిద్దరూ, వృథా ఇతి = సరికారు అని, చిత్తే = మనసులో, యదా యదా కురుతే = ఎప్పుడు (భావం) కలుగుతుందో,  తదా = అలాంటప్పుడు, విధిః = బ్రహ్మ, భానోః, విధోరపి = సూర్య చంద్రుల, పరివేష కైతవాత్ = వలయములు అన్న మిషతో, కుణ్డలానాం = కుండలరేఖను, తనోతి = చేయుచున్నాడు.

తాత్పర్యము: ఆ నలమహారాజు కీర్తికి చంద్రుడూ, ప్రతాపానికి సూర్యుడూ సరిపోరు. అందుచేత బ్రహ్మ, సూర్యుడి చుట్టూ, అలాగే చంద్రుని చుట్టూ ఆవరించి ఉండే చక్రం లాంటి వెలుగు నిచ్చాడు. అలాగ వారిని కుండలీకరించి, వారి ప్రాధాన్యం తగ్గించి వేశాడు అని చమత్కారం.

పరివేషః - అన్న మాట ఇక్కడ ప్రధానం. పరివేషః అంటే చక్రంలా సూర్యుని చుట్టూ ఉన్న aura. 

ఇక్కడ పరివేషాన్ని కుండలీకరణముతో సంధానించటం వలన ఉత్ప్రేక్ష. 
అలాగే హర్షుని కీర్తి, ప్రతాపాలు సూర్య, చంద్రకాంతులను మరుగుపర్చటం వల్ల అపహ్నవం.

సాపహ్నవోత్ప్రేక్ష. రెండు అలంకారాల సంసృష్టి.