ఇంద్రధనుస్సు

()... భాషలో ఈ బ్రాకెట్ ల వాడకం ఎప్పుడొచ్చిందో భాషాశాస్త్రజ్ఞులే చెప్పాలి. ఒక అప్రధానమైన విషయాన్ని చెప్పడానికి వీటిని ఉపయోగించటం రివాజు. కుండలీకరణము - అని ఆ ప్రక్రియ పేరు. ఈ గుర్తుకు తెలుగులో ఒక అందమైన పేరును రాళ్ళపల్లి అనంతకృష్ణశర్మగారు ప్రతిపాదించారు.  ఆ పేరు - "చిప్ప గుర్తులు". టెంకాయ చిప్పలను పక్కపక్కన పెట్టి ఊహించుకుంటే ఎంత అందంగా ఉందో కదా! భాషలోని ఈ సంజ్ఞార్థకాన్ని శ్రీహర్షుడనే సంస్కృతప్రౌఢకవి తెలివిగా ఉపయోగించుకుని ఒక శ్లోకం చెప్పాడు.  శ్రీహర్షనైషధమ్ లో మొదటి అధ్యాయంలో నలుని కీర్తి, ప్రతాపాలను వర్ణిస్తున్నాడు. తదోజసః తద్యశసః స్థితావిమౌ వృథేతి చిత్తే కురుతే యదా యదా | తనోతి భానోః పరివేషకైతవాత్ తదా విధిః కుణ్డలానాం విధోరపి || తదోజసః = అతని ప్రతాపానికి, తద్యశసః = ఆతని కీర్తికిన్నీ, ఇమౌ = ఈ సూర్యచంద్రులిద్దరూ, వృథా ఇతి = సరికారు అని, చిత్తే = మనసులో, యదా యదా కురుతే = ఎప్పుడు (భావం) కలుగుతుందో,  తదా = అలాంటప్పుడు, విధిః = బ్రహ్మ, భానోః, విధోరపి = సూర్య చంద్రుల, పరివేష కైతవాత్ = వలయములు అన్న మిషతో, కుణ్డలానాం = కుండలరేఖను, తనోతి = చేయుచున్నాడు. తాత్పర్యము: ఆ...

శబ్దమూ, అర్థమూ. అనిమితివాదమూ కొంత పరామర్శ. వాక్కు ఎలా జనిస్తుంది? - ఈ విషయాన్ని నిరూపించడానికి సంస్కృతంలో "స్ఫోట" సిద్ధాంతం అని ఒకటి ఉన్నది. వాక్కునకు - పరా, పశ్యన్తీ, మధ్యమా, వైఖరీ అని నాలుగు రూపాలు. "పరా" అన్న రూపం మూలాధార చక్రంలో అదృశ్యమైన జ్యోతి రూపంలో ప్రకాశిస్తూ ఉంటుంది. వాక్కు నకు మూలకారణమైన శక్తి రూపం "పరా". ఇది విష్ణు స్వరూపమని భావిస్తారు. ఈ "పరా" అనే వాగ్రూపం ప్రేరితమై హృదయానికి చేరి (పశ్యన్తీ అన్న) వాయురూపం పొంది, ఆ వాయువు గొంతుకు చేరి (మధ్యమ రూపం పొంది), ఆ గాలి తాలూకు పీడనం, గొంతు, నోటిలోపలి పలుభాగాలలో తగులడం వలన వైఖరి అన్న రూపంలో పరివర్తిస్తుంది. అలా బయటకు వెలువడిన వాక్కు ను "శబ్దం" అంటారు. ఇదీ సిద్ధాంతం. ఈ స్ఫోట సిద్ధాంతాన్ని బౌద్ధులు అంగీకరించరు. నైయాయికులున్నూ అంగీకరించరు. భాషలో ఒక శబ్దానికి అర్థం - అభిధ, లక్షణ, వ్యంగ్య రూపాలలో ఉంటుంది అని లాక్షణికులు.(ముఖ్యంగా మీమాంసకులు అనబడే శాస్త్రానికి చెందిన వారు.) *************** అభిధ - అంటే చిహ్నం, లేదా సంకేతం. తెలుపు - అంటే ఒక రంగు. సింహము - ఒక జాతికి చెందిన జంతువు...