ఇంద్రధనుస్సు

శంకరాభరణం బ్లాగులో ద్రౌపదీవస్త్రాపహరణం, శ్రీకృష్ణుని ఆర్తరక్షణ ఘట్టానికి నా పద్యము. సీ || రాలె - సితయశము రారాజమకుటశో             భాయమానోజ్జ్వలితాంశుకమ్ము, తునిగె నల విపులఘనభుజావేష్టిత             శూరత - మార్తాండసుతుని గుణము, ఈగె నిశ్శేషము రాగకల్మాషయు             తాక్షదృష్టి శకునిపక్షశక్తి, వ్రయ్య లవదె నిజభ్రాతప్రబలపరి             ష్వంగిత్యురుతరదుశ్శాసనురము,   గీ || కౌరవాదులకుఁ దొడరె కాలవశము, దమనమాయెనట ధరణి ధర్మ మెల్ల, నిదురవోయె కొలువునందు నీతి నియతి, కలియుగమ్మునకును నాంది కలిగె సుమ్ము. సీసపద్యములో  మొదటిపాదము లో దుర్యోధనుడు రెండవపాదము లో కర్ణుడు మూడవ పాదము లో శకుని నాలుగవ పాదములో దుశ్శాసనుడు  ప్రస్తావింపబడినారు.    అంశుకమ్ము = కిరణసముదాయం అని ఒక అర్థం, వస్త్రము అని మరొక విశేషము. గుణము = అల్లెత్రాడు, శీలము (character) అని అర్థా...

చిత్రకావ్యం అంటే అధమ కావ్యమని అలంకారజ్ఞులనేకుల యొక్క అభిప్రాయం. ఈ అభిప్రాయాన్ని తొలిసారి ఖండించిన పండితుడు శ్రీమాన్ అప్పయ్యదీక్షితులు. వీరి ’చిత్రమీమాంస’ గ్రంథంలో చిత్రకావ్యంలో వ్యంగ్యము, అప్రధాన వ్యంగ్యము లేకపోయినా, చారుత్వము లేదని చెప్పడానికి వీల్లేదన్నారు. కాబట్టి చిత్రకావ్యము ’చారు’ కావ్యమే, చిత్రకవిత చారుకవితయే. అదలా ఉంటే సాక్షాత్తూ ధ్వని సిద్ధాంత కర్త ఆనందవర్ధనుడు ఒక చిత్రకావ్యాన్ని రచించాడు. ఆ కావ్యం పేరు దేవీశతకమ్. అందులో ఒక శ్లోకం, ఆ శ్లోకానికి అనుసరణ - ఈ క్రింద. సరస్వతి ప్రసాదం మే స్థితిం చిత్తసరస్వతి | సర స్వతి కురు క్షేత్రకురుక్షేత్రసరస్వతి || క్షేత్రకురుక్షేత్రసరస్వతి సరస్వతి = శరీరమనే కురుక్షేత్రమున సరస్వతీ నదివైన ఓ సరస్వతీ ప్రసాదం సర = ప్రసన్నతను పొందుము మే చిత్తసరస్వతి = నా యొక్క చిత్తమనే సముద్రంలో స్థితిమ్ = స్థితిని స్వతి = బాగుగా కురు = చేయుము తెనుగు సేత: కం|| అరయగ దేహం బనదగు కురుభువిని వరనది పగిదిఁ గూర్పుమ శమమున్, కరణపు శరనిధి యందున సరస్వతి! యునికిఁ బనుపున చక్కగ నిమ్మా!    వరనది = సరస్వతి నది కరణపు శరనిధి = చిత్తమనెడు సముద్రము ఉనికిన్ ...